Himiki süýümleriň uly göwrümli ösmegi bilen süýümleriň görnüşleri barha köpelýär. Umumy süýümlerden başga-da himiki süýümlerde ýörite süýümler, birleşdirilen süýümler we üýtgedilen süýümler ýaly köp sanly täze görnüş peýda boldy. Önümçiligi dolandyrmagy we önümiň derňewini aňsatlaşdyrmak üçin dokma süýümlerini ylmy taýdan kesgitlemek zerur.
Süýümi kesgitlemek morfologiki aýratynlyklary we fiziki we himiki häsiýetleri kesgitlemegi öz içine alýar. Mikroskopiki gözegçilik, morfologiki aýratynlyklary kesgitlemek üçin köplenç ulanylýar.
Fiziki we himiki aýratynlyklary kesgitlemek üçin köp usul bar, meselem, ýanmak usuly, eritmek usuly, reagent reňklemek usuly, eremegiň nokady usuly, agyrlyk güýji usuly, birefringensiýa usuly, rentgen şöhlelendiriş usuly we infragyzyl siňdiriş spektroskopiýa usuly we ş.m.
1.Mikroskop gözegçilik usuly
Süýümleriň uzynlygyna we kesişýän morfologiýasyna syn etmek üçin mikroskop ulanmak dürli dokma süýümlerini kesgitlemegiň esasy usuly bolup, köplenç süýüm kategoriýalaryny kesgitlemek üçin ulanylýar. Tebigy süýümleriň hersiniň mikroskop astynda dogry kesgitlenip bilýän aýratyn görnüşi bar. Mysal üçin, pagta süýümleri uzynlygyna ugrukdyrylýar, tebigy öwrüm, bili kesiş we merkezi boşluk bar. Olüň uzynlygyna egrelendir, üstünde terezisi bar we kesişýän görnüşde tegelek ýa-da ýumurtga bolýar. Käbir ýüňleriň ortasynda çukur bar. Jütiň uzynlygyna gorizontal düwünleri we dik zolaklary bar, kesiş köpburçly we orta boşluk uly.
2. Ot ýakmak usuly
Tebigy süýümleri kesgitlemegiň umumy usullaryndan biri. Süýümleriň himiki düzüminiň tapawudy sebäpli ýanmak aýratynlyklary hem tapawutlanýar. Sellýuloza süýümleri we belok süýümleri süýümleri ýakmagyň aňsatlygyna, termoplastiki bolandygyna, ýakylanda öndürilýän ysyna we ýakylandan soň külüň aýratynlyklaryna görä tapawutlanyp bilner.
Pagta, kenep we viskoza ýaly sellýuloza süýümleri alaw bilen gatnaşyga girenlerinde çalt ýanýarlar we ýangyndan soň az mukdarda ýumşak çal kül goýup, ýangyndan çykansoň, ýanýan kagyzyň ysy bilen ýanmagy dowam etdirýärler; ýüň we ýüpek ýaly belok süýümleri alaw bilen gatnaşyga girenlerinde ýuwaş-ýuwaşdan ýanýarlar we ýangyny taşlaýarlar Şondan soň, ýelekleriň ysy bilen ýuwaş-ýuwaşdan ýanmagyny dowam etdirdi, ýanandan soň gara kül galdyrdy.
| süýüm görnüşi | ýangyna ýakyn | alawda | ody taşla | ýanýan ys | Galyndy görnüşi |
| Tencel süýümi | Eremez we gysylmaz | çalt ýakyň | ýanmagy dowam ediň | ýakylan kagyz | çal gara kül |
Modal süýüm | Eremez we gysylmaz | çalt ýakyň | ýanmagy dowam ediň | ýakylan kagyz | çal gara kül |
| bambuk süýümi | Eremez we gysylmaz | çalt ýakyň | ýanmagy dowam ediň | ýakylan kagyz | çal gara kül |
| Wiskose süýümi | Eremez we gysylmaz | çalt ýakyň | ýanmagy dowam ediň | ýakylan kagyz | az mukdarda ak kül |
| poliester süýümi | eremegi gysmak | Ilki erediň, soň ýakyň, ergin damjasy bar | ýanmagy uzaldyp biler | ýörite ys | Aýna goýy goňur gaty top |
3. Aýyrmak usuly
Süýümler dürli himiki serişdelerde dürli dokma süýümleriniň erginine görä tapawutlanýar. Bir çözüji köplenç dürli süýümleri eräp bilýär, şonuň üçin süýümleri kesgitlemek üçin eritme usuly ulanylanda, kesgitlenen süýümleriň görnüşini tassyklamak üçin dürli çözüji eritme synaglaryny yzygiderli geçirmeli. Aýyrmak usuly Garylan önümleriň garyşyk komponentlerini kesgitläniňde bir komponentiň süýümlerini eritmek üçin bir erginç, beýleki komponentiň süýümlerini eritmek üçin başga bir erginç ulanylyp bilner. Bu usul garyşyk önümlerdäki dürli süýümleriň düzümini we mazmunyny seljermek üçin hem ulanylyp bilner. Soliwentiň konsentrasiýasy we temperaturasy dürli bolanda süýümiň erginligi başga bolýar.
Identifiedüze çykaryljak süýümi synag turbasyna salmak, belli bir erginç bilen sanjym etmek, aýna taýagy bilen garyşdyrmak we süýümiň dargamagy bolup biler. Süýümleriň mukdary gaty az bolsa, nusga konkaw ýüzli konkaw aýna slaýdda hem, ergin bilen damdyrylyp, aýna slaýd bilen örtülip we göni mikroskopda gözegçilik edilip bilner. Süýümleri kesgitlemek üçin eritme usuly ulanylanda, erginçiniň konsentrasiýasy we ýyladyş temperaturasy berk gözegçilikde saklanmalydyr we süýümleriň ereýän tizligine üns berilmelidir. Eritmek usulynyň ulanylmagy dürli süýümli himiki aýratynlyklara takyk düşünmegi talap edýär we gözleg proseduralary çylşyrymly.
Dokma süýümleri üçin kesgitleýiş usullary köp. Iş ýüzünde ýekeje usul ulanylyp bilinmez, ýöne giňişleýin derňew we gözleg üçin birnäçe usul gerek. Süýümleri yzygiderli kesgitlemegiň tertibi birnäçe kesgitleýiş usullaryny ylmy taýdan birleşdirmekdir.
Iş wagty: Oktýabr-06-2022